CLONMACNOISE, Co. Offaly czyli święci i uczeni

 

Clonmacnoise, to chyba najbardziej znane miejsce w hrabstwie Offaly i jednego z bardziej rozpoznawalnych miejsc w Irlandii. Jest to duży kompleks monastyczny na rzeką Shannon. Powstał w połowie VI wieku, a jego założycielem był Św. Kierana, który znalazł tu ukojenie po opuszczeniu swojej pustelni na wyspie na jeziorze Ree w hrabstwie Longford.
Fundatorem klasztoru był książę Dermot, późniejszy Wysoki Król Irlandii. Dzięki jego hojności opactwo rozwijało się całkiem szybko. Między IX a XII w. było sześć razy łupione i dwadzieścia sześć razy palone. Liczba ataków świadczy o renomie i potencjalnym bogactwie jakimi słynęło w dawnych czasach. Calonmanoise był ważnym ośrodkiem nauki, powstały tu liczne manuskrypty, w tym Annały Tighernacha (XI w.), Book of the Dun Cow (Księga Brązowej Krowy) (XII w.). Kres istnieniu opactwa zadali Anglicy, których garnizon z Athlone w 1552 r. zabrał wszystkie cenne rzeczy, a budynki zniszczył. Klasztor nigdy się już nie odrodził.
Przed opactwem znajduje się parking dla autobusów i samochodów osobowych oraz centrum informacji turystycznej, a na teren klasztoru wchodzi się przez ośrodek informacyjny, w którym przedstawione zostały dzieje klasztoru. Znajdują się tam oryginalne wysokie krzyże, które w obawie przed zniszczeniem przeniesiono pod dach, a zastąpiono kopiami. Uwagę zwraca zwłaszcza Krzyż Pisma Świętego z IX w. przeniesiony w 1991 r., który oryginalnie znajdował się na zachód od katedry. Na wschodniej stronie krzyża umieszczono m.in. Chrystusa na Sądzie Ostatecznym, zachodnia strona ukazuje Pasje i Śmierć Chrystusa, a także Ukrzyżowanie.
Najwyższą budowlą opactwa jest okrągła wieża, którą ponoć zbudował Tergal O’Rourke zmarły w 964 r. Katedra została rozbudowana, a raczej odbudowana około 910 r. przez opata Dolmana MacAillela oraz Wysokiego Króla Flanna Sinna. Budynek był kilkakrotnie przebudowywane, zachodnie wejście pochodzi z XV w., podobnie podzielone na trzy części prezbiterium. W wyniku przebudowy w XV w. powstało piękne północne wejście z postacią Św. Franciszka, Św. Patryka i Św. Dominika. Na północ od katedry znajduje się Krzyż Północny zdobiony wzorami geometrycznymi. Po południowej stronie katedry znajdują się ruiny dwóch kościołów. Krzyż Południowy na zachodniej stronie ukazuje scenę Ukrzyżowania. Kościółek leżący bardziej na zachód za Krzyżem Południowym przed wejściem, nazywany jest Teampall Doulin, przylega do niego od wschodniej strony dobudowany w XVII w. Teampall Hurpan. Bardziej na wschód znajduje się kolejny kościółek Teampall Rí lub Teampall Melaghlin powstały około 1200 r. z zachowaną galerią w zachodniej stronie i wąskimi strzelistymi oknami po stronie wschodniej. Po północno wschodniej stronie katedry znajdują się dwie kolejne świątynie. Teampall Kelly z XII w., tuż obok znajduje się najmniejszy z kościołów, Teampall Ciarán, w którym ma spoczywać założyciel klasztoru, w północno wschodnim narożu. Na północnym skraju opactwa znajdują się dwa kolejne kościółki prawie przy murze klasztornym. Są to Teampall Connor, oraz Teampall Finghin posiadający wiele elementów romańskich, w tym południowe wejście oraz łuk w prezbiterium. Jego integralną częścią jest druga okrągła wieża. Na wschód od kościółka znajduje się ołtarz zbudowany w 1969 r., gdzie odprawiane są katolickie msze. Odprawiał tutaj mszę również Jan Paweł II podczas swojej pielgrzymki do Irlandii w 1979 r. Poza murami klasztornymi, po wschodniej stronie, znajduje się dawny cmentarz i Kościół Mniszek. Jest to ładny przykład budowli romańskiej, ładnie zdobione wejście z wizerunkami bestii oraz łuk nad prezbiterium. Kościółek był poddany renowacji w 1867 r. Na wysokości parkingu przed wejściem na teren klasztoru, po zachodniej stronie znajdują się ruiny normańskiego zamku z XIII w. a na rzecze Shannon zbudowano specjalną przystań dla turystów przybywających do opactwa rzeką.